Antibiotica zijn cruciaal voor de bescherming van het lichaam tegen bacteriële infecties die soms dodelijk zijn. Door antibioticaresistentie zijn deze stofjes in sommige gevallen echter niet meer effectief. Nieuwe medicijnen zijn wellicht een oplossing voor dat probleem. En een deel van die medicatie is afkomstig uit de cannabisplant.

WAT ZIJN ANTIBIOTICA?

Antibiotica zijn stofjes die de groei van micro-organismen remmen of ze zelfs helemaal vernietigen. Men gebruikt ze waarschijnlijk al duizenden jaren voor het bestrijden en voorkomen van bacteriële infecties. Dergelijke infecties zijn soms dodelijk als je ze niet behandelt. Moderne antibiotica zijn chemisch van oorsprong, maar ook in de natuur ontstaan deze stofjes uit bacteriën en schimmels. In eerste instantie verkreeg men antibiotica door bepaalde levensvormen bloot te stellen aan andere micro-organismen. Daardoor gaven deze micro-organismen antibiotica af die bacteriën tegenhielden.

Sir Alexander Fleming deed deze ontdekking. Hij was een Schotse bioloog die ontdekte dat penicilline, een soort schimmel, metabolieten kon aanmaken die bacteriën elimineerden waarmee hij Petrischaaltjes besmette. Deze ontdekking zorgde voor de opkomst van penicilline en dat heeft talloze levens gered. Hoewel Fleming geldt als een van de grondleggers van antibiotica, denkt men dat oude culturen, zoals de Egyptische, ook al schimmels gebruikten tegen bacteriële infecties.

De zes voornaamste soorten antibiotica zijn: penicillines, cefalosporines, aminoglycosiden, tetracyclines, macroliden en fluorochinolonen. Deze stofjes hebben veel levens gered door potentieel schadelijke bacteriële infecties te elimineren. Net zoals alle andere organismen, kunnen ook bacteriën zich echter aanpassen aan stressoren. Door deze aanpassing zijn er dan ook steeds meer antibioticaresistente bacteriën. Daarmee is er een voortdurende race gaande tussen de ontwikkeling van nieuwe chemische antibiotica en bacteriën die zich daaraan aanpassen.

WAT IS ANTIBIOTICARESISTENTIE?

Antibiotica hebben in het huidige tijdperk een fundamentele rol gespeeld in het verlengen van levens en het bestrijden van infecties. Voor de 20e eeuw was een bacteriële infectie een veelvoorkomende doodsoorzaak. De gemiddelde levensverwachting was daarbij slechts 47 jaar. Door de wijdverspreide toepassing van antibiotica, overlijden tegenwoordig de meeste mensen in Westerse landen echter, zoals ook in ons land, aan een chronische ziekte. Denk aan coronaire hartziekten. De gemiddelde levensverwachting is daarbij 80,2 voor mannen en 83,3 voor vrouwen.

Deze verandering was alleen mogelijk door het gebruik van antibiotische stofjes. Die bleken zeer effectief tegen de bacteriële ziekteverwekkers die men ermee bestreed. Het duurde echter niet lang voordat deze ziekteverwekkers resistentie ontwikkelden tegen de antibiotica die ooit zo succesvol waren.

Resistentie ontstaat via genetische mutaties. Er zijn daarbij talrijke bacteriële soorten die resistent zijn geworden voor antibiotica. Daartoe behoren penicilline-resistente pneumokokken (PRSP), meervoudig resistente Gram-negatieve bacillen (MDR-GNB), methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) en vancomycine-resistente enterococcen (VRE).

Deze bacteriën hebben zich dus aangepast en zijn daarom soms moeilijk te bestrijden. Er is vaak een hoge dosering antibiotica of andere medicatie nodig, wat ernstige bijwerkingen kan veroorzaken.

Antibioticaresistentie geldt nu als een wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid. Gegevens van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) illustreren de ernst van deze crisis. In een van de rapporten staat dat antibioticaresistentie een van de grootste bedreigingen voor de volksgezondheid is van het huidige tijdperk. In de VS lijden daarbij 2 miljoen mensen jaarlijks aan een antibioticaresistente infectie. Dat heeft naar schatting 23.000 doden tot gevolg.

IS CANNABIS EEN ALTERNATIEF ANTIBIOTICUM?

De CDC doen hun uiterste best om antibioticaresistentie te bestrijden. Daarbij doen ze onderzoek naar de preventie van antibioticaresistente bacteriën in de gezondheidszorg en de omgeving. Ook onderzoeken ze hoe verstoring in het menselijk microbioom mensen vatbaarder kan maken voor infecties. Verder wordt gepleit voor maatregelen als het voorkomen van onnodig voorschrijven van antibiotica en de ontwikkeling van nieuwe antibiotica.

Cannabis is daarbij misschien een onverwachte, maar mogelijk effectieve bron van nieuwe stofjes. Het is chemisch gezien een veelzijdige plant die honderden verschillende moleculen aanmaakt. Veel daarvan hebben daarbij medisch potentieel aangetoond in wetenschappelijk onderzoek. De twee interessantste chemische categorieën zijn de cannabinoïden (moleculen die werken doordat ze interactie hebben met het endocannabinoïdesysteem in ons lichaam) en de terpenen (vluchtige aromatische koolwaterstoffen).

Van de cannabinoïden komen THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol) het meest voor in de plant. Deze twee zijn ook het vaakst grondig onderzocht. CBD is een non-psychotrope molecule die inmiddels behoorlijk bekend is. Dat komt onder andere door haar ontstekingsremmende, anti-epileptische, antioxiderende, anti-tumor en neuroprotectieve werking.

Recent onderzoek, gepresenteerd tijdens de jaarlijkse vergadering van de American Society for Microbiology, bewijst dat CBD een antibiotische werking heeft bij dieren en in vitro. De cannabinoïde blijkt effectief te zijn tegen bepaalde vormen van Gram-positieve bacteriën (bacteriën met een dikke celwand van peptidoglycaan), zoals Staphylococcus aureus en Streptococcus pneumoniae.

Het onderzoek werd gefinancierd door het bedrijf Botanix Pharmaceuticals. Daarbij gebruikte men de synthetische versie van CBD van deze financier. De onderzoekers ontdekten dus dat de cannabinoïde Gram-positieve bacteriën kon elimineren. Deze bacteriën waren resistent tegen sommige vormen van antibiotica. Bovendien nam de effectiviteit van de cannabinoïde niet af na verloop van tijd. Dat suggereert dat de bacterie geen resistentie opbouwt tegen de molecule. CBD was echter niet effectief tegen Gram-negatieve bacteriën, zoals E. coli.

De onderzoekers stellen dat de bevindingen veelbelovend zijn voor CBD als toekomstig antibiotisch medicijn. Met name omdat de bewezen ontstekingsremmende werking mogelijk ontstekingen door bacteriële infecties vermindert.

Het onderzoek toonde ook aan dat CBD bacteriën sneller elimineerde dan conventionele antibiotica. De molecule bestreed bacteriën namelijk binnen 3 uur, terwijl Vancomycine 6–8 uur nodig had om de klus te klaren.

CBD was hiertoe in staat door de biofilm van bacteriën te verstoren. Dit is een slijmerig membraan waardoor bacteriële cellen lastiger te elimineren zijn.

CBD IS NIET DE ENIGE VAN CANNABIS AFGELEIDE CHEMISCHE STOF DIE BACTERIËN KAN DODEN

Hoewel CBD veelbelovend lijkt te zijn in het elimineren van bacteriën, is het niet het enige chemische stofje in cannabis met deze werking. Cannabinoïden als THC, CBC, CBG en CBN vertonen ook activiteit tegen methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA).

Ook is aangetoond dat terpenen, de vluchtige moleculen die zorgen voor de specifieke geur en smaak van cannabis, effectief zijn tegen sommige soorten bacteriën. Terpenen uit essentiële oliën, zoals linalool en pineen, die soms ook in wiet zitten, blijken antimicrobieel te werken tegen bacteriën als Staphylococcus aureus.

De cannabisplant bevat meer dan 100 verschillende cannabinoïden en diverse terpenen. Het onderzoek bevindt zich nog in een vroeg stadium, maar er komt zeker meer aan. Daarbij zal men ook andere stofjes gaan analyseren.

WELKE CANNABISSTRAINS ZIJN HET BESTE?

Het onderzoek bevindt zich dus nog in een vroeg stadium. We kunnen dan ook nog niet stellen in hoeverre je wiet kunt gebruiken als bescherming tegen bacteriën. Uit onderzoek blijkt wel dat zowel CBD als THC behoorlijk effectief zijn tegen sommige soorten bacteriën. Daarom is het wellicht een goede passieve optie om je immuunsysteem te ondersteunen met strains met zowel veel THC als CBD. Wij hebben er een paar voor je uitgezocht:

Bubblegum XL is een sativa-dominante strain die is voortgekomen uit de ouderstrains Power Plant en Santa Maria. Deze combinatie heeft geleid tot een cultivar met een hoog THC- en CBD-gehalte en een complex en overheerlijk terpenen-profiel. Reken op zoete en aardachtige noten en een milde high met een stimulerende touch.

Jorge’s Diamond 1 is een kalmerende, indica-dominante hybride met grote en dikke toppen boordevol hars. Het THC-gehalte van deze cannabis schommelt rond de 16–18%. De concentratie CBD is daarbij gemiddeld. Deze toppen bevatten bovendien relatief veel CBN en THCV.